Đón tiếp chúng tôi theo lời hẹn trước ở nhà ga trung tâm Copenhagen giữa tháng 3-2023 là một phụ nữ Việt trung niên ăn mặc giản dị, tóc búi cao và khuôn mặt luôn rạng rỡ nụ cười.
Những lời thăm hỏi ân cần của cô khiến chúng tôi ấm lòng giữa mùa đông xứ Bắc Âu, sau chuyến tàu dài gần 6 tiếng từ Stockholm. Dù qua Đan Mạch định cư khi mới 5 tuổi, người phụ nữ gốc quận 4 (TP.HCM) vẫn nói trôi chảy tiếng Việt với chất giọng đặc sệt Sài Gòn.
Quá khứ huy hoàng
Năm 1979, Lê Yến Hoàng Anh (Anh Lê) và ba anh em trai cùng ba mẹ di cư đến Đan Mạch. Họ định cư tại một ngôi làng ở thị trấn Aalborg, phía bắc bán đảo Jutland.
Ba mẹ cô ban đầu mở một nhà hàng Việt nhưng không thành công do ẩm thực Việt vẫn còn xa lạ với người Đan Mạch lúc đó. Năm 1985, gia đình mở cửa hàng grillbar phục vụ các món hotdog, burger, và khoai tây chiên kiểu Pháp (French fries).
Dù ẩm thực Việt vẫn chưa được biết đến nhiều ở Scandavinia những năm đầu thế kỷ 21, nhưng gia đình Anh Lê vẫn nhìn thấy nhiều cơ hội.
Khi trưởng thành, Anh Lê đi du lịch vòng quanh thế giới, tìm cảm hứng về văn hóa thức ăn đường phố của thành phố Los Angeles (Mỹ), trở về Việt Nam trong hai năm, sống ở Pháp một thời gian, và làm tiếp viên hàng không ở Thụy Sĩ.
Đi nhiều nơi và trải nghiệm nhiều văn hóa ẩm thực khác nhau, nhưng đối với Anh Lê, ẩm thực Việt vẫn là số 1. Sau đó Anh Lê quay về Copenhagen và mở nhà hàng đầu tiên để người Đan Mạch được thưởng thức ẩm thực Việt.
“Giấc mơ tạo ra sự khác biệt với tư cách là một phụ nữ Việt Nam ở Đan Mạch thông qua ẩm thực dẫn đường cho tôi khởi nghiệp vào năm 2003” – cô nhớ lại.
Mở nhà hàng nhỏ Việt đầu tiên với biển hiệu bằng tiếng Việt ở ngã tư Vesterbrogade, gần Viện Bảo tàng quốc gia Đan Mạch, nơi Anh Lê bắt đầu giới thiệu với người Đan Mạch món nước mắm và ẩm thực nhiều rau đặc trưng của Việt Nam.
“Nước mắm có mùi và người Đan Mạch không quen ăn các món nhiều rau đâu”, nhiều người cảnh báo nhưng vẫn không ngăn nổi quyết tâm của cô gái trẻ. Mỗi ngày tại nhà hàng, cô đều kiên nhẫn thuyết phục khách hàng vì sao nên ăn nước mắm cũng như ăn rau rất tốt cho sức khỏe. Thành công đã đến nhờ kiên trì.
Nhà hàng đầu tiên nhanh chóng trở nên nổi tiếng với hàng dài thực khách xếp hàng dưới đường. Ba năm sau đó, gia đình mở cửa hàng LêLê với không gian rộng lớn hơn cách đó khoảng 100m. Chỉ trong vài năm, gia đình LêLê đã khiến người Đan Mạch quen dần với ẩm thực Việt.
Từ một nhà hàng quy mô gia đình nhỏ, gia đình LêLê đã mở thêm nhiều nhà hàng, xe tải thực phẩm, các gian hàng lễ hội, sản xuất nhiều sách nấu ăn, dịch vụ tiệc…
Trong vài thập niên qua, Anh Lê được xem là người giới thiệu ẩm thực Việt ở Đan Mạch thông qua sách nấu ăn và chuỗi nhà hàng LêLê, giới thiệu các kỹ thuật và hương vị ẩm thực Việt kết hợp với các nguyên liệu Đan Mạch.
Thông qua ẩm thực, Anh Lê thường xuyên tiếp xúc với Hoàng gia Đan Mạch, các chính trị gia và những người nổi tiếng. Phần lớn những vị khách nước ngoài khi sang thăm Copenhagen đều được giới thiệu đến chuỗi nhà hàng của cô.
Anh Lê còn là một trong những người Việt ưu tú đại diện cộng đồng người Việt ở Đan Mạch tham gia những buổi gặp giữa các lãnh đạo cấp cao Việt Nam và kiều bào ở nước sở tại. Cô nổi tiếng đến mức được bầu chọn là 100 phụ nữ quyền lực nhất Đan Mạch vào năm 2012.
