Những ứng viên ở độ tuổi 27 gặp nhiều rủi ro trong quá trình tuyển dụng, trong khi người trên 30 tuổi gần như hết cơ hội xin việc.
Mới đây thông tin tuyển dụng vị trí nhân sự của một công ty dịch vụ vận tải ở tỉnh Tứ Xuyên yêu cầu ứng viên có độ tuổi dưới 30, đã gây tranh cãi trên mạng xã hội.
Sự phân biệt tuổi tác trong lĩnh vực việc làm ở Trung Quốc không mới, cũng không bị che đậy. Nhưng các dấu hiệu hiện tại cho thấy tình trạng này dần trở nên tồi tệ hơn.
Ở Trung Quốc, 35 tuổi được coi là giới hạn cho việc tuyển dụng, thấp hơn mức trung bình quốc tế theo các nghiên cứu trong những năm gần đây. Nhưng giờ đây, ngay cả những ứng viên 27 tuổi – trẻ nhất trong số những người thuộc thế hệ Millennials ở nước này cũng phải đối mặt với nhiều trở ngại liên quan đến sự nghiệp. Điều này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt từ lực lượng lao động ngày càng đông, bao gồm cả những sinh viên mới tốt nghiệp đại học.
Bên cạnh đó, các công ty bị ảnh hưởng bởi Covid cũng đang tìm cách giảm chi phí lao động.
Yang, 31 tuổi, sống ở Thượng Hải, hầu như không nhận được phản hồi nào từ hơn 100 công ty đã nộp đơn xin việc từ tháng trước. Với người có bằng thạc sĩ khoa học xã hội như anh, giờ phải loay hoay tìm việc trong ngành Internet.
Yang nói rằng một số công ty yêu cầu tuyển ứng viên dưới 30 tuổi, thậm chí giảm xuống còn 27. Điều này có nghĩa trong vài năm tới, những thành viên lớn nhất của Gen Z (sinh năm 1997 đến 2012) có thể thấy bản thân quá già để xin việc ở Trung Quốc.
Chưa kể, một số công ty yêu cầu có bằng sau đại học và ít nhất 3 năm kinh nghiệm làm việc cũng gây trở ngại đến quá trình làm việc.
“Điều này có nghĩa tôi sẽ phải làm việc liên quan đến ngành học ngay khi tốt nghiệp. Nếu không, tôi có thể mất cơ hội đi làm. Tôi ra trường năm 27 tuổi và mới làm việc được 3 năm. Nếu có bất cứ sai sót nào, tôi có thể vĩnh viễn không còn cơ hội tìm việc bởi bị giới hạn độ tuổi”, Yang nói.
Theo quan niệm truyền thống, nữ giới thường bị gán cho việc chăm sóc gia đình. Do vậy, trong quá trình phỏng vấn xin việc, những người ngoài 30 tuổi có thể bị hỏi về cách cân bằng giữa công việc và gia đình. Trong khi ứng viên nam ít bị chất vấn hơn.
“Có một niềm tin phổ biến rằng phụ nữ sau 30 tuổi sẽ lui về chăm sóc gia đình. Do vậy, quyết định thay đổi công việc phải được cân nhắc kỹ lưỡng”, Yang nói.
Su Zhe, 28 tuổi, làm tuyển dụng ở Thượng Hải được hơn ba năm. Anh nói rằng xu hướng phân biệt tuổi tác ngày càng phổ biến, được cho là cách các công ty lựa chọn thực hiện trong giai đoạn kinh tế bất ổn.
“Nhiều công ty đang đứng trước nguy cơ đóng cửa sau đại dịch. Họ không phải tổ chức từ thiện nên phải ưu tiên sự sống còn của bản thân”, Su nói.
Anh cũng giải thích rằng nhiều doanh nghiệp thích sinh viên mới ra trường do có sự trẻ trung và tràn đầy năng lượng. Họ cũng không đòi hỏi mức lương cao và có tuổi nghề dài hơn so với các ứng viên lớn tuổi – nhóm người thường yêu cầu trả lương cao nhưng ít vận động, muốn xu hướng cân bằng giữa công việc, cuộc sống và yêu cầu nghỉ phép nhiều hơn khi có con.
Báo cáo công bố hồi tháng 6/2022 do nhà cung cấp tìm kiếm việc làm và nguồn nhân lực Trung Quốc 51job.com, số lượng công việc yêu cầu trên 10 năm kinh nghiệm chỉ chiếm 10,5% tổng số tin đăng trên các trang web. Trong khi đó, số lượng công việc yêu cầu “1-3 năm”, hoặc “3-5 năm” chiếm hơn 60%.
Trong số nhân viên trên 35 tuổi được khảo sát, hơn 60% các vị trí không thuộc cấp quản lý và hơn 70% cho biết sự nghiệp đình trệ về cơ hội thăng tiến trước khi bước sang tuổi 35. Nhóm người được thăng tiến khi bước sang tuổi 35 hầu hết tập trung vào các ngành công nghiệp cao cấp gồm AI, IT, chip và chất bán dẫn.
Mao Yufei, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Việc làm Trung Quốc, cho biết những người trẻ tuổi yêu cầu mức lương thấp do thiếu kinh nghiệm. Với một số vị trí có tỷ lệ sa thải cao, các công ty có thể tuyển dụng nhân viên trẻ bằng cách trả lương thấp hơn.
“Ứng viên trẻ được coi là sáng tạo hơn. Họ đa phần chưa lập gia đình và thích nghi được với công việc ở cường độ cao, nhịp độ nhanh nhất định vì muốn theo đuổi sự nghiệp”, ông nói thêm.
Tuy nhiên, khi nước này trên đà phục hồi suy thoái sau đại dịch, Mao nói rằng sự phân biệt tuổi tác trong việc làm có thể giảm bớt. Những người lao động có kinh nghiệm trên 30 tuổi vẫn có có hội tìm việc. Chuyên gia kỳ vọng lĩnh vực dịch vụ và một số ngành sản xuất sẽ dẫn đầu trong lần phục hồi này.
Trong khi đó, chính phủ Trung Quốc cũng cần đưa ra chính sách việc làm mạnh mẽ hơn, tăng khả năng tiếp cận thông tin việc làm của những ứng viên lớn tuổi. Đồng thời yêu cầu điều chỉnh chính sách tuyển dụng của các công ty trên thị trường lao động và tận dụng khả năng thu hút lao động.
“Chúng ta cần tăng cường nhận thức về luật lao động và khuyến khích người tìm việc bảo vệ quyền lợi của họ thông qua các biện pháp pháp lý, nếu gặp tình trạng phân biệt tuổi tác”, Mao nói.
Phân biệt tuổi tác được coi là hành vi vi phạm pháp luật ở nhiều quốc gia, ngoại trừ Trung Quốc. Nơi đang phải vật lộn để đối phó với dân số già đi nhanh chóng và lực lượng lao động bị thu hẹp.
Báo cáo thường niên về phát triển việc làm do Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc công bố tháng 11/2022, chỉ ra những thay đổi về nhân khẩu học có thể làm tăng chi phí của thị trường lao động.
“Có thể nhận thấy sự ưu tiên với các nhân viên trẻ tuổi. Một số công ty thậm chí còn đặt ra ngưỡng tuyển dụng vô lý là 35 tuổi. Tuy nhiên, điều này có thể làm trầm trọng thâm mẫu thuẫn cấu trúc giữa cung và cầu trên thị trường lao động”, báo cáo viết.
Truyền thông của Trung Quốc cũng kêu gọi các công ty giải quyết những hạn chế phi khoa học và vô lý trong tuyển dụng việc làm.
Theo bài bình luận gần đây trên tờ Worker’s Daily, thuộc Công đoàn Trung Quốc, chỉ ra những hạn chế như vậy đã được áp dụng rộng rãi ở một số lĩnh vực và khu vực.
“Chúng ta làm trầm trọng mối quan tâm của người lao động, vi phạm ranh giới đỏ của pháp luật và đạo đức, đồng thời tạo sự hỗn loạn cho thị trường việc làm. Và điều này cần phải được chỉnh đốn”, tác giả viết.
